Mizote Chu Israel Anni Titu Thlarau leh Mihringte? (History)

   Hmana tuemaw post ka save hi dik ka ti em a, lo post. Sathianglo ei na lai chu hriatloh vang ani tih kan hre ṭheuh awm e, keini Zawlnei Noa thlahte hian. -

   HRIAT VE MAI MAI ATAN
-----------

   1. J H Lorrain (Pu Buanga) Diary, May Ni 15, 1903
phek 18-na ziak: "1903 May Ni 15-ah Leite rama
puk pakhatah ka muhil a. Thlarau (Spiritual)-in
min rawn bia a, 'James Herbert Lorrain, Israel
hnam bote awmna ramah in kal a, hei hiRamtiam
(Promised Land), khawvel awm tan tirha tanga ka
thil lo ruahman chua ni. He'ng mite hi Israel dik
tak an ni a, mahse, an lo chhuahna dik tak chu
hrilh suh u. An chhuahna dik tak an hriat chuan in
thusawi anngaithla duh lo ang.

   2. Captain Lipton David, British Army, Diary, 1830,
November Ni 25-a ziak:"Vawiin November Ni 25,
1830-ah hian Hauchema Sailo, Luz Israel hnam
aiawhleh kei, British Sawrkar aiawh hian kan ram
pahnih inkarah tumah in that tawh lo tur leh unau
anga awm turin vawiina tanga chatuan thlengin
inremna thuthlung kan siam a, kan puang a ni. He
inremnaa tan hian Lungtian khuaah vawk lian tak
kan talh a, hlim taka kan awm lai chu Pathianin
min hmu reng a ni." (Heta Lungtian khua a tih hi
tunah Bangladesh ram chhunga awm a ni).

   3. A S Reig, M.B., L.M.G.M.O., 2nd Batallion, 4th
G.R., 1893-a a diary-a ziak: "22nd May, 1893
Mandalay, British-Burma: Keini British sipaite
chuan vawi tam tak Chin Hills, Kachin Hills-a awm
Luz Israel hnamte chu tukdaih a,hneh kan tum thin
a. Hneh an harsa em em a. A chhan chu hnam
kawlhsen tak leh huaisen tak an ni. Midangte aiin
anmahni hi an indahsang em a ni. Thianah siam
tum mai i la, kan tan a tha zawk ang."

   4. Captain Merville, I.M.S., Military Doctor-in Lt.
Swinton hriatrengna'na a diary-a September ni 22,
1890-a a ziak chu: "Vawiin September ni 22, 1890
hi British-ho tan chuan lungngaihna ni a ni. A
chhanchu sipai officer huaisen tak mai (Lt.
Swinton), Luz Israel hnam vak vak ho chuan an
that a. A thattu hi Thatrihluta a ni. He'ng ho hi
Longitude degree 75' - 100' leh Latitute degree 15'
- 33' inkarah an awm a. A thlarau chu thlamuang
takin Van Angel hote hnenah a chawl ta a ni.

   "5. Pu Liankeuva, West Phaileng, Rev Rowland-a
chawchhumin a diary bua November ni 7, 1907-a a
ziak: "Ni 7, November, 1907-ah Pi Mary Rowland
(Rev Rowland-a nupui) chuan a pasal Rev Edwin
Rowland-a hnenah 'Luz tribe hote hi ka ngaihtuah
kangaihtuah thin a. Keini'n 'LUSHAI' kan ti a.
Israel dik tak an ni chiang khawp mai. An nihna
chhan chu - an sakhaw thiltih danah te, ro an
inluahchhawn danah te, an khawsak dan hrim
hrimahte hian a hriat theih a ni' a ti a. Rev
Rowland-a chuan, 'Sawi tawh suh; an thlahtu bul
an hriat chuan Kristianah kan siam thei lo
ang. Nang leh kei hi Jentail kan ni si a,' tiin."

   6. Major John Shakespear-aziak ve thung: "Vawiin
ni 26, November 1911-ah hian, kei Major
Shakespear, LUZ ISRAEL rama Superintendent hian,
British sawrkar aiawh hian, Farkawn leh Vaphai
ram inrina tur hi ka phun a ni. He ramri ka kham hi
TAN tlangatanga furlong khat, Tan tlang chhim lam
pang, SATAWKNGAW bulah hian a ni. Chu chu
Fiara Tuia tanga furlong khatah a ni. Chutah chuan
lung chher mam loh chu Fiara Tui chhinchhiahna'n
oak thing bulah ka phun ta a ni. Pu Rozika leh a
unaute pathum leh Pu Mitinliana leh a upate
pathum te u, zep nei miah loin ka hrilh a che u.
Vawiinakan thiltih ang hian Pu Vanhminga, Chin
Hills-a Lalte Lal khan kum
kal ta khan ramri chu a lo siam tawh a nih kha."

   7. Dr Judson, M.A., LL.M chuan a lehkhabu "My
Visting Countries of the World" tih bu, phek 19-
naah hetiang hian a ziak: "Ka chhut ka chhut hian,
he'ng hnam Siem of Thailand te, Outchin of Burma
te, Karen of Burma te, Kachin of Burma te, Kachin
of China te leh Chin Hills of Burma hnamte hi Israel
hnam dik tak an ni tih hi khawvel hriatin ka puang
a ni. A chhan chu - an sakhaw biakdanah te, an
nun dan phungah te, an culture awm danah te, an
trdition leh ro inkhawmchh
awn danah te leh thil dang tam takah ka chhutin
Israel ziding dik tak an ni."

   8. The Mirror Magazine-ah October ni 27, 1870-ah
Editor Samwell-a'n hetiang hian a ziak: "Israel
hnam vakvak mite chu British-India hmar chhakah
khian an awm a. Dr James Winchester-a chu an
that a. A lu an tansak bawk a. A fanu (Jatly
Kangmeiza), Meitei nun nen an hrin, an fa
neihchhun Mary Winchester kum 5 mi vel chu an
man a, an ram LUZ Hills-ah an paw haw ta a ni."

   9. Dr Sow Pittra chuan a lehkhabu ziak "History of
Karen and its Neighbours" tih a ziakah chuan
hetiang hian a ziak: "Ka ngaihtuah ka ngaihtuah
hian, Karen te, Kachin te, Siam te, Outchin te, Chin
Hills-a chengte hi Israel thlah dik tak an ni. An
sakhaw kalphung te, an culture te, an ro
inhlawnchhawn danah te lehan khawtang nun dan
zawng zawng ka thlir velin Dr Judson-a sawi angin
Israel an ni chiang mai. He'ng mite chenna hi
Longitude degree 75' - 100' leh latitute degree 15'
- 33' inkarah an awm."

   10. Captain Brown-a Dairy bua ziak ve thung
le:"Suakpuilala, Israel hnam dik tak, khawchhak
rama awm in ni, in ram hi tharuma lak pawh a ni lo
a, hei hi hre reng ang che. Vawiin july ni
21, 1887-ah hian nang leh kei hian INREMNA kan
siam a, ui dum leh arpa sen kan talh a nih hi."

   11. Dr Horodotus, M.A., H.D.,M.Sc., Ph. D., Greek
History (From 2500 B.C. to 10 B.C.) ziaktu ziak ve
thung: "Israel hnam dik tak, Josepha thlah,bo tate
chuan khaw chhak
lam tam an pan a, khawvel map longitude degree
75' - 100' leh latitute degree 15' - 33' inkarah
khian an awm."

   12. Encyclopedia of Britannicca Vol. 3, page 20 -
Archeological Department hote'n 1910-1955 report
an siam a, an record chu: "Ni 10, February, 1936-
ah British Sawrkar Archeology leh Geology ho, Sir
Thomson-a hruaina hnuaia mite chuan an tum ang
takinHaifa khawpui hnuai chu an lai a. An lo phum
Magnetic Compass chu an lai chhuak a. Chu
Magnetic Compass Ban chuan Israel thlah
kalbotate awmna ch
u a kawk a. Chu Magnetic Compass ban chuan
khawvel map-a longitude degree 75' - 100' leh
latitute degree 15' - 33' inkar ram chu a kawk a
ni."

   13. Sir Thomas Tarrance,"Win Flying East with My
Founded Tribes 1917-22" tihziaktu lo ziah ve dan
chu:"He'ng Kristian missionary field ram China,
Tibet, Sikkim, Bhutan, NEFA ramahte hian ka kal a,
an chanchin chipchiar takin ka zir zel a. He'ng
rama awmte hi Chiangmin te, Tibetan te,
Bhutanese te, Sikkimese te leh Luz hnam te zawk -
Luz te, Dzo te, Shinlang te, Panglong te, Mara te,
Lai te hi Israel thlahte an ni. A chhan chu:
1) Van Pathian an biak thin danah te,
2) Hmelma leh ramsa an beih thin danah te,
3) Sakhua an tihdanah te,
4) Hnam Dan leh Serh leh Sang tihdanah te,
5) Mithi an sawngbawl danah te,

6) Hnamzia an vawnhim reng danah te,
7) An culture inantlan dan leh chhawmnun zel
danah te,
8.) Hnamro tha an vawnhim zel danah te,
9) An inthlahchhawn zel danah te,

10) An nunphungah te,
11) An insak danah te,
12) Dynamic an thlak danah te,
13) Laichin, unaute leh laichin hnaite nena inneih
theih danah te,
14) Khuang leh lam an ngainat danah te,
15) An ei leh in danah te,
16) Chhungkua an inenkawl danah te,

17) Mipa leh hmeichhe thawmhnaw inbel danah te,
18.) Hla hlui an ngainat danah te,
19) Pathian Thlarauin leia hna a thawh dan an
ngaihdanah te,
20) An hnam dana thlahtu an ngaihsan danah te
hian Pathian Lehkhabu Thianghlima inziak Israel ho
tihdan nen a inang em em a. Chuvangin, he'ng ho
hi Jakoba thlahte an ni ngei a ni tih ngaihdan
nghet tak ka nei ta a ni."

   14. Kum 1930-ah khan Biatekhuaah Mizo Lal
zawng zawng leh an Upate kohkhawm an ni a.
Tam tak an kal a ni. Mizo Customary Law an siam
ta a. Chuta an minit buah chuan, "Keini LuzIsrael
Chhinlung chhuakte hi," tiin vawi tam tak zu ziak
tlat a.

   facebook groupa en duh tan:
   Krista Pahnihna Bible leh A. D. Zawlneite Hrilhlawk Hriatchianna

Comments

Popular posts from this blog

Van Lalram Lut Turte leh Meidila Tla Turte Chu Tute Nge?

Zawlnei Isaia leh Sam Hrilhlawk Krista Pahnihna Thu Chu

Penglengpung'a Thawnthu Nuihzatthlak Pathum (Fiamthu)